Świadczenia rodzinne

Świadczenia rodzinne i Informacje ogólne

ŚWIADCZENIA RODZINNE  

 

 PODSTAWA PRAWNA

 

Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r., o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 r. poz. 114z późń. zm.), Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2015 r., poz. 2284), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2015r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz. U. z 2015 r., poz. 1238). Przepisy ustaw i rozporządzeń regulują prawo do świadczeń rodzinnych i opiekuńczych, ich wysokość, zasady wypłaty oraz wymagane dokumenty.

 

Świadczenia rodzinne realizowane są w okresach zasiłkowych trwających od 1 listopada do 31 października następnego roku.

 

Świadczeniami rodzinnymi są:

 

1. Zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego z tytułu:

1)    urodzenia dziecka;

2)    opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;

3)    samotnego wychowywania dziecka;

4)    wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej;

5)    kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego;

6)    rozpoczęcia roku szkolnego;

7)    podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.

 

2. Świadczenia opiekuńcze

1)    zasiłek pielęgnacyjny;

2)    świadczenie pielęgnacyjne;

3)    specjalny zasiłek opiekuńczy

4)    zasiłek dla opiekuna

 

3. Jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka

 

4. Świadczenie rodzicielskie

OSOBY UPRAWNIONE DO ŚWIADCZEŃ RODZINNYCH

 

Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli miesięczny ich dochód osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy nie przekracza kwoty 674 zł na osobę w rodzinie albo 764 zł na osobę w rodzinie w razie wychowywania dziecka niepełnosprawnego. Przysługuje na dzieci do ukończenia 18 r. ż. nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 lat, jeżeli dziecko się uczy lub do 24 r. ż. gdy ma orzeczony umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności i uczy się w szkole lub w szkole wyższej oraz osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia.

 

Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi miesięcznie :

 

1)    89 zł. na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia

2)    118 zł. na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia

3)    129 zł. na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia

 

Dodatki do zasiłku rodzinnego i ich wysokości :

1. dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka przysługuje jednorazowo w wysokości

1000 zł.

1. dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje w wysokości 400 zł miesięcznie, nie dłużej jednak niż przez okres: 24 miesięcy kalendarzowych, 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności,
2. dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje w wysokości 185 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 370 zł na wszystkie dzieci, W przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności kwotę dodatku zwiększa się o 80 zł na dziecko, nie więcej jednak niż o 160 zł na wszystkie dzieci. Dodatek przysługuje samotnie wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ: drugi z rodziców dziecka nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany, powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone. Dodatek przysługuje również pełnoletniej osobie do ukończenia 24 roku życia, uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie żyją.
3. dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej wynosi 90 zł miesięcznie,dodatek przysługuje na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego
4. dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego wynosi miesięcznie: 80 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia; 100 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
5. dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania przysługuje:
   1. w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadgimnazjalnej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także szkoły podstawowej lub gimnazjum w przypadku dziecka lub osoby uczącej się, legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności - w wysokości 105 zł miesięcznie na dziecko
   2.  
   3. w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły, w przypadku dojazdu do szkoły ponadgimnazjalnej, a także szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym nauce w szkole ponadgimnazjalnej - w wysokości 63 zł miesięcznie na dziecko.

Dodatek przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka (osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) lub osobie uczącej się (osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony) przez 10 miesięcy w roku w okresie pobierania nauki od września do czerwca następnego roku kalendarzowego.

 

7)   dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego przysługuje raz w roku szkolnym

      w wysokości 100 zł na dziecko.

 

W przypadku przekroczenia kwoty uprawniającej daną rodzinę do zasiłku rodzinnego (674 zł lub 764 zł), zasiłek rodzinny i dodatki do zasiłku rodzinnego przysługują w wysokości różnicy między łączną kwotą zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami, a kwotą o którą został przekroczony dochód rodziny. Świadczenia zostaną wypłacone, gdy kwota do wypłaty po zastosowaniu mechanizmu „złotówka za złotówkę” będzie nie niższa niż 20 zł.

 

Świadczenia rodzinne przysługują tylko wówczas, jeżeli osoby do nich uprawnione zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenia rodzinne, chyba ze przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli :

 

1)    dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej;

2)    dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim;

3)    osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;

4)    pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko;

5)    osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka,

chyba że:

1)    rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,

2)    ojciec dziecka jest nieznany,

3)    powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,

4)    sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka.

5)    członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny za granicą, chyba, że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Osoby składające wnioski dotyczące:

 

1)    jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka

2)    dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka

Zasady ubiegania się o przyznanie jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka oraz dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka. Bezwzględnie wymagane jest od rodzica zaświadczenie potwierdzające, iż matka dziecka była objęta opieką medyczną od 10 tygodnia ciąży do porodu. Ponadto zaświadczenie musi zawierać daty udzielenia jednego świadczenia zdrowotnego w każdym trymestrze ciąży (obowiązek ten nie dotyczy osób będących prawnymi lub faktycznymi opiekunami dziecka, a także osób, które przysposobiły dziecko). Jednorazowa zapomoga przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1922 zł netto.

 

Świadczenie rodzicielskie przysługuje:

 

1)    matce albo ojcu dziecka,

2)    opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;

3)    rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;

4)    osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. Roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia.

 

Świadczenie rodzicielskie przysługuje ojcu w przypadku:

1)    skrócenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego na wniosek matki dziecka po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka;

2)    śmierci matki dziecka;

3)    porzucenia dziecka przez matkę.

 

 Świadczenie rodzicielskie przysługuje przez okres:

 

1)    52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;

2)    65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;

3)    67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;

4)    69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;

5)    71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

 

Świadczenie rodzicielskie przysługuje od dnia:

1)    porodu – w przypadku matki lub ojca dziecka;

2)    objęcia dziecka opieką, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia – w przypadku opiekuna faktycznego dziecka lub rodziny zastępczej;

3)    przysposobienia dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia – w przypadku osoby przysposabiającej dziecko.

 

Świadczenie rodzicielskie przysługuje w wysokości 1000 zł miesięcznie i nie jest zależne od dochodu rodziny.

 

 

OSOBY UPRAWNIONE DO ŚWIADCZEŃ OPIEKUŃCZYCH.

 

Świadczenie pielęgnacyjne:

 

Z tytułu rezygnacji z zatrudnienia przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną i innym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą jej wymagającą posiadającą orzeczenie o znacznym stopniu niepełnoprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności wraz z odpowiednimi wskazaniami. W dalszym ciągu świadczenie pielęgnacyjne nie jest uzależnione od kryterium dochodowego, lecz przysługuje jedynie na osoby wymagające opieki w przypadku, gdy niepełnosprawność tych osób powstała nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

 

Specjalny zasiłek opiekuńczy:

 

Przysługuje osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą jej wymagającą posiadającą orzeczenie o znacznym stopniu niepełnoprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności wraz z odpowiednimi wskazaniami. Świadczenie to uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego. Przysługuje jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz dochód rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza 764 zł. Przyznanie powyższego zasiłku wymaga przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego w celu weryfikacji okoliczności dotyczących spełnienia warunków do jego przyznania.

Jeżeli w okresie trzech miesięcy licząc od wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, zostanie złożony wniosek o ustalenie prawa do świadczenia uzależnionego od niepełnosprawności, prawo to ustala się począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności.

 

Zasiłek pielęgnacyjny:

 

Przysługuje, niepełnosprawnemu dziecku, czyli dziecku w wieku do ukończenia 16 roku życia legitymującemu się orzeczeniem o niepełnosprawności; osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; osobie, która ukończyła 75 lat; osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia. Obecnie wysokość zasiłku to 153 zł miesięcznie.

Przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia uzależnione jest od zaistnienia następujących przesłanek: osoba ta musi legitymować się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, lub też niepełnosprawność musi powstać przed ukończeniem 21 roku życia, w przypadku osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Zasiłek dla opiekuna:

Przysługuje osobie, której prawo do świadczenia pielęgnacyjnego wygasło z mocy prawa na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw pozycja 1548 oraz z 2013 roku pozycja 1557) z dniem 1 lipca 2013 r. Zasiłek dla opiekuna przysługuje za okresy od dnia 1 lipca 2013 r. do 14 maja 2014r., w których osoba spełniała warunki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2012 roku (Dziennik Ustaw  z 2006 roku, numer 139, pozycja 992, z późniejszymi zmianami) od 15 maja 2014r., jeżeli osoba spełnia warunki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego określone w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2012 roku. Zasiłek dla opiekuna za okres od dnia 15 maja 2014r. przyznaje się w oparciu o rodziny wywiad środowiskowy. Jeśli o zasiłek dla opiekuna ubiegają się osoby, którym w okresie od dnia 31 grudnia 2012 roku do dnia 30 czerwca 2013 roku wygasły decyzje przyznające prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z powodu upływu terminu ważności orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, prawo do  zasiłku dla opiekuna przysługuje także w przypadku, gdy osoby te nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej od dnia wejścia w życie ustawy do 31 grudnia 2014 roku.

Zasady przyznawania zasiłku dla opiekuna

Zasiłek dla opiekuna z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności:

1. jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
2. opiekun zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego;
3. małżonkowie rolników lub domownicy zaprzestali prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego albo wykonywania przez nich pracy w gospodarstwie rolnym;

Osobom innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje zasiłek dla opiekuna,  gdy nie ma osoby spokrewnionej w pierwszym stopniu lub gdy osoba ta nie jest w stanie sprawować opieki.

 

 

Zasiłek dla opiekuna nie przysługuje, jeśli:

Osoba sprawująca opiekę:

1. ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
2. osobie ubiegającej się o zasiłek dla opiekuna zostało ustalone prawo  ustalone   do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego lub

Osoba wymagająca opieki:

1. pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności
2. na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;
3. członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego do zasiłku rodzinnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego;
4. na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego do zasiłku rodzinnego, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego;
5. na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Brak kryterium dochodowego

Wysokość zasiłku dla opiekunów wynosi 520 zł miesięcznie.

 

Zasiłek dla opiekuna za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca się w wysokości 1/30 zasiłku miesięcznego za każdy dzień. Kwotę dodatku przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę. Zasiłek dla opiekunów przyznaje się na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane nas czas określony, wówczas prawo do zasiłku ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia. W przypadku upływu terminu, na który została wydana decyzja, w związku z utratą ważności orzeczenia o stopniu niepełnosprawności prawo do zasiłku dla opiekuna ustala się na wniosek.